Gdy do domu przyszła za mną przyjaźń

Patrząc tylko na okładkę – na wypełniony błękitem kształt psiej sylwetki na tle nieba usianego złocistymi gwiazdkami – można mieć różne wyobrażenia o treści książki Paula Griffina. Kolejna chwytająca za serce historia psa, który jeździł koleją? Tkliwa opowiastka w stylu zwierzaczkowych czytadeł Holly Webb? Najtrudniej domyślić się prawdy i zgadnąć, ile życiowej mądrości (w pakiecie z emocjami) niesie ze sobą ta książka.

Przede wszystkim to nie jest opowieść (wyłącznie) o psie. Zbłąkany kundelek Flip znajduje się co prawda w centrum zdarzeń, ale to ludzie i ich działania są tym, co nadaje książce gęstości. A na 270 stronach dzieje się bardzo dużo.

Zacznijmy jednak od psa. Dwunastoletni Ben przygarnia wygłodniałego psiaka, który się do niego przyczepił. Chłopak świetnie rozumie, co to znaczy nie mieć domu –dziesięć pierwszych lat życia spędził, tułając się po różnych rodzinach zastępczych. Szczęśliwie trafił w końcu na wspaniałą adopcyjną matkę, i teraz chce podzielić się tym szczęściem, spokojem i miłością, których doświadcza.

Przez krótki, bardzo krótki czas, trwa idylla. Której nie jest w stanie zakłócić nawet codzienne widmo przemocy ze strony szkolnego oprawcy. Ale potem nadchodzi znacznie groźniejszy wróg. Wkrótce Ben znowu nie ma domu.

Może by się zamknął w sobie i przestał mówić, jak mu się już zdarzyło, gdyby nie moc przyjaźni:  psiej, z Flipem i bardzo ludzkiej, szczerej i głębokiej z Halley, Tęczową Dziewczyną.

Halley otrzymała imię na cześć słynnej komety i tak samo jak ona jest fascynująca i wyjątkowa. Przemknie przez życie Bena właśnie jak świetlista kometa i pozostawi po sobie wyrazisty ślad.

Każda z postaci ukazanych w tej książce, nieważne, pierwszoplanowa, czy zupełnie epizodyczna, jest zdecydowanie „jakaś” – z miejsca przykuwa uwagę, porusza jakąś strunę. A mamy tu niezłą kolekcję ludzkich typów: od skłonnego do przemocy pijaczka z niskim poczuciem własnej wartości, przez nieco zwariowaną, ale ogarniającą życiowy chaos matkę ośmiorga dzieci, po zawodowego magika o gołębim sercu. Ta różnorodność osobowościowa jest cenna dla młodego czytelnika, podobnie jak bardzo współczesne portrety rodzin zaprezentowane w książce – rodzina wielodzietna, nuklearna, bezdzietna, czy związek partnerski osób tej samej płci.

„Gdy do domu przyszła za mną przyjaźń” to także książka o przyjaźni z książkami. Takiej an całe życie. O ich niezaprzeczalnej terapeutycznej mocy. Znajdziemy tu młodszych i starszych książkowych nerdów, przykłady zachwytów konkretnymi tytułami, wspaniałe biblioteczne i księgarskie tła, a nawet konkretne przykłady akcji czytelniczych.

Paul Griffin jest cenionym amerykańskim pisarzem książek dla młodzieży. Do niedawna parał się głównie prozą YA, „Gdy do domu przyszła przyjaźń” to jego debiut w segmencie Middle grade books, a konkretnie Upper Middle grade books, czyli powieści kierowanych do młodszych nastolatków. W czasie lektury czuje się zręczny warsztat tego autora i wieloletnie doświadczenie pisarskie. Pisarze amerykańscy, odmiennie niż w tradycji europejskiej, są przede wszystkim rzemieślnikami słowa. Kursy creative writing uczą tworzenia powieści według określonego wzorca przypisanego do konkretnej kategorii. I tak dla kategorii Upper Middle Grade (często określaną także jako tweens), ogólne wytyczne są następujące:

Wiek odbiorcy: 10 – 13 lat
Średnia liczba słów w publikacji: 45.000 – 55.000
Podjęcie w sposób ogólny tzw. tematów trudnych (przemoc, śmierć, niepokoje nastolatków). Kwestie zawsze opisywane są z uwzględnieniem etapu rozwoju i poziomu wrażliwości odbiorcy.
Pierwsza miłość opisana w sposób niewinny, flirtowanie, randki, zwykle bez pocałunków

Książkę Paula Griffina można uznać za majstersztyk tego segmentu i przyszli adepci sztuki pisarskiej z pewnością mogliby się na niej wzorować. Wielu osobom przyzwyczajonym do roli pisarza jako natchnionego artysty, dla którego proces tworzenia jest aktem wręcz boskim, może się to wydawać bezduszne i przyziemne. A jednak to też sztuka, sprawić, by każdy trybik precyzyjnie i z polotem zarysowanej fabuły wskoczył na swoje miejsce i rozbłysnął wspaniałą historią, która wzruszy czytelnika, zachwyci i pozwoli dostrzec kilka ważnych spraw w innym świetle.

Dziękuję Sawyerowi, że podzielił się z Zuzą swoją ulubioną powieścią w oryginalnej wersji językowej, a wydawnictwu Nasza Księgarnia za jej polskie wydanie!

Paul Griffin, Gdy do domu przyszła za mną przyjaźń, tłum. Anna Nowak, wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 2019.

Wiek: 10+